De cortisol/DHEA-S-ratio: Een cruciale marker voor stressbalans en levensduur

De complexe interactie tussen cortisol en dehydroepiandrosteron sulfaat (DHEA-S) is van cruciaal belang voor het behoud van het evenwicht in het stresssysteem. Met name een aanzienlijk hogere cortisol/DHEA-S-ratio wordt direct in verband gebracht met depressie, agressie¹, immuniteit, bot- en spiergezondheid. Bovendien beïnvloeden DHEA-S-niveaus verschillende lichaamssystemen en spelen ze een rol bij het vertragen van veroudering². Daarom is de cortisol/DHEA-S-ratio een zeer informatieve indicator die, samen met andere parameters berekend in Healsens, belangrijke inzichten biedt in de gezondheid van een persoon. Door de cortisol/DHEA-S-ratio te gebruiken, kan men de impact van fysieke training of psychologisch welzijn evalueren. Een ander voordeel is dat cortisol- en DHEA-S-niveaus thuis kunnen worden getest.

This article was last reviewed by Svetlana Baloban, Healsens, on January 24, 2020. This article was last modified on 4 March 2021.

Hoe cortisol en DHEA-sulfaat het lichaam beïnvloeden

Laten we beginnen met te kijken hoe cortisol en DHEA-S de algehele gezondheid beïnvloeden. Dehydroepiandrosteron (DHEA) en cortisol worden geproduceerd in de bijnieren en zijn beide afgeleid van pregnenolon. De productie van DHEA en DHEA-S bereikt zijn piek op de leeftijd van 20-30 jaar en neemt vervolgens geleidelijk af met de leeftijd. Wat betreft cortisolniveaus tonen sommige studies aan dat cortisol toeneemt met de leeftijd³, terwijl andere studies dit niet bevestigen⁴. Echter, iedereen is het erover eens dat de afname van DHEA-S leidt tot verstoringen in verschillende fysiologische systemen.

Stressniveau

Zoals hierboven vermeld, spelen DHEA en DHEA-S een beschermende rol tijdens acute stress als een antagonist van het stresshormoon cortisol⁵⁶. In turn, cortisol also helps to effectively manage stress. Let’s see how this happens.egelijkertijd helpt cortisol ook bij een effectieve stressbeheersing. Laten we bekijken hoe dit proces verloopt.

Ongeveer 15 minuten na een stressvolle situatie stijgt het cortisolniveau en blijft dit enkele uren verhoogd. Dit markeert het begin van fase 1. Tijdens deze fase stijgt cortisol zonder dat er een overeenkomstige verandering in DHEA plaatsvindt. Vervolgens wordt glucose gemobiliseerd, worden niet-essentiële orgaansystemen onderdrukt en neemt ontsteking af. Al deze fysiologische reacties samen stellen het lichaam in staat om stress effectief te verwerken.

Bij chronische stress kan deze adaptieve reactie echter een rampzalige wending nemen: cortisol verliest zijn vermogen om normaal te functioneren. Dit markeert de overgang naar fase 2. In deze fase leidt aanhoudende stress tot een blijvend hoog niveau van cortisol, vergezeld door een overeenkomstige stijging van DHEA.

GERELATEERDE ARTIKELEN

BLOEDONDERZOEK BIOLOGISCHE LEEFTIJD BEREKENEN

BIOLOGISCHE LEEFTIJD BEREKENEN: WAT IS HET EN WAAROM IS HET BELANGRIJK?

BIOLOGISCHE LEEFTIJD TEST: NAUWKEURIGE EN TOEGANKELIJKE METINGEN

HOE BURN-OUT TE VOORKOMEN: ALLOSTATISCHE BELASTING EN BURN-OUT TEST

SCREENING FOR DEPRESSION | ANXIETY AND DEPRESSION

HDL-CHOLESTEROL WAARDE

VOOR WIE WORDT HET CONTROLEREN VAN HET LIPIDENPROFIEL AANBEVOLEN?

Het wordt steeds moeilijker om een stabiele bloedsuikerspiegel te behouden, voldoende rust te krijgen, een goede slaapkwaliteit te bereiken en een harmonieuze balans tussen andere hormonen te handhaven. Dit duidt op de komst van fase 3, waarin stress aanhoudt en chronisch wordt. Tijdens deze fase nemen de cortisolspiegels af, terwijl DHEA verhoogd blijft. Zonder tijdige interventie kan langdurige overprikkeling van de bijnieren uiteindelijk leiden tot bijnieruitputting. Deze aandoening manifesteert zich uiteindelijk door een daling van zowel cortisol als DHEA, een fase die vaak wordt aangeduid als bijnieruitputting of fase 4. Uiteindelijk kan dit proces uitmonden in bijnierfalen.

Het optimale ratio tussen speekselcortisol en DHEA ligt rond de 5:1 tot 6:1 en dient als een indicator van een normale aanpassing aan stress⁷.

Wanneer het vermogen van het lichaam om zich normaal aan stress aan te passen wordt aangetast, kan een proces genaamd stress-maladaptatie optreden. Dit fenomeen wordt nu erkend als een chronische stressrespons, vaak aangeduid met termen zoals pregnenolonroof, cortisolontsnapping of een verhoogde cortisol/DHEA-ratio. Hoe langer iemand zich in een staat van chronische stress bevindt, des te diepgaander wordt de negatieve impact op verschillende aspecten van de fysieke gezondheid.

Zo vertonen mensen die worstelen met depressie of verhoogde angstniveaus (gemeten op 0,24 ± 0,03 in de gezonde groep vergeleken met 0,41 ± 0,12 in de groep met ernstige angst)⁸, evenals degenen die lijden aan een posttraumatische stressstoornis, verstoringen in de cortisol/DHEA-ratio⁹. Desondanks is het belangrijk op te merken dat bepaalde studies hebben aangetoond dat DHEA-behandeling de negatieve gezondheidseffecten van stress kan verminderen.

Volg ons op Facebook|| Instagra m || Telegram || Youtube

Musculoskeletale aandoeningen

We hebben al vermeld dat disfunctie van cortisol leidt tot aandoeningen van het bewegingsapparaat¹⁰. Hoe hoger de cortisol/DHEA-S-ratio, hoe groter het risico op dit probleem.

Bovendien toonde een multipele regressieanalyse aan dat de onafhankelijke risicofactor voor sarcopenie een serum cortisol/DHEA-S-ratio van ≥ 0,21 was¹¹. Sarcopenie is een vorm van spierverlies die optreedt bij veroudering en/of immobiliteit.

Immuniteit en de cortisol/DHEA-ratio

Daarnaast wordt een toename van de cortisol/DHEA-S-ratio met de leeftijd (Phillips et al. 2007) geassocieerd met immuundisfunctie en een verhoogd infectierisico bij ouderen, omdat DHEA-S het immuunsysteem versterkt. Daarentegen heeft cortisol een immunosuppressief effect (Buford en Willoughby 2005). Het is ook vermeldenswaardig dat DHEA-S bekend staat om zijn antioxiderende eigenschappen¹².

Metabool syndroom

Verschillende studies hebben aangetoond dat zowel cortisol als DHEA-S gerelateerd zijn aan het metabool syndroom¹³, en type 2 diabetes¹⁴. Terwijl hoge cortisolconcentraties geassocieerd worden met een verhoogd risico op het metabool syndroom, lijken hoge DHEA-S-niveaus juist een beschermend effect te hebben. De sterkste verbanden werden waargenomen bij de cortisol/DHEA-S-ratio: hoe hoger deze ratio, hoe groter het risico op het metabool syndroom. Dit verband is ook sterk aanwezig bij vier van de vijf componenten van het metabool syndroom.

Ziekte van Alzheimer

De cortisol/DHEA-S-ratio kan ook een cruciale rol spelen bij de ziekte van Alzheimer. Sommige studies hebben bijvoorbeeld een verband gevonden tussen de cortisol/DHEA-S-ratio en een afname van het volume van de hippocampus¹⁵. Het is belangrijk op te merken dat een verkleining van de hippocampus een van de vroege diagnostische kenmerken is van de ziekte van Alzheimer.

Deze bevinding is bevestigd door andere studies die het verband tussen de cortisol/DHEA-S-ratio en hippocampale atrofie (HA) onderzochten¹⁶¹⁷. Zo werd een direct verband waargenomen bij patiënten met het syndroom van Cushing¹⁸. Bovendien herstelde het volume van de hippocampus gedeeltelijk na een behandeling die de cortisolspiegel verlaagde. Echter, niet alle studies ondersteunen deze associatie binnen normale cortisolwaarden bij gezonde mensen¹⁸.

Samenvattend kan de cortisol/DHEA-S-ratio het volgende weerspiegelen:

Psychologische gezondheid (bijv. hoog niveau van angst, depressie).
Een gunstiger hormonaal profiel, gekenmerkt door hogere DHEA-S-niveaus en een lagere cortisol/DHEA-S-ratio.
Verhoogd risico op sarcopenie.
Verhoogd risico op het metabool syndroom en type 2 diabetes.
Algemene sterfte, die sterk samenhangt met de cortisol/DHEA-S-ratio.

U kunt uw Cortisol/DHEA-S-ratio berekenen door tests uit te voeren voor deze twee hormonen. De analyse moet in de ochtend worden uitgevoerd, wanneer de cortisolspiegels het hoogst zijn. Vervolgens kunt u uw ratio berekenen met behulp van geavanceerde technologieën zoals Healsens.

Healsens is gratis beschikbaar in Google Play en de App Store.

GET IN ON GOOGLE PLAY

DOWNLOAD ON THE APP STORE

Beoordeling van oefeningen

Er is aangetoond dat DHEA (Aldred et al. 2009; Cumming et al. 1986) en DHEA-S (Tremblay et al. 2004) toenemen als reactie op actieve lichaamsbeweging. Het meten van de cortisol/DHEA-S-ratio kan helpen om de intensiteit van fysieke activiteit te bepalen. Een hoger cortisolniveau en/of een lager DHEA-S-niveau kan wijzen op aanzienlijke fysieke stress. Dit kan waardevolle informatie opleveren om te beoordelen of de training voldoende intensief is of dat een lichtere aanpak nodig is om overtraining te voorkomen. Het is echter vermeldenswaard dat krachttraining een sterkere toename vertoonde in vergelijking met duurtraining (Tremblay et al. 2004). Het is ook belangrijk te benadrukken dat getrainde en niet-getrainde mensen verschillende hormonale reacties op lichaamsbeweging kunnen vertonen. Niet-getrainde mensen ervaarden meer significante verhogingen van de DHEA- en cortisolniveaus¹⁹²⁰. Dit resultaat werd waargenomen bij zowel jongeren als mensen ouder dan 60 jaar²¹.

Hoe de intensiteit van de oefening bepalen?

Voor dit doel gebruikten de onderzoekers hartslagindicatoren (HR). De oefening werd gestopt zodra de deelnemers 75% van hun maximale hartslag (HR) hadden bereikt. De maximale hartslag kunt u ook berekenen met de Tanaka-formule:

208 − (jaar × 0.7)

Dus, voor een 65-jarige persoon zal de maximale hartslag 162 slagen per minuut zijn.

Bijgevolg zal 75% van dit cijfer 121 slagen per minuut zijn. Vanuit gezondheidsopties zijn maximale belastingniveaus niet aanbevolen. Daarom wordt aangeraden tussen 50% en 80% van de maximale hartslag te gebruiken.

Onderzoek heeft aangetoond dat 16 weken regelmatige lichaamsbeweging de cortisol/DHEA-ratio met bijna 30% verminderde. Bovendien hadden atleten met de hoogste prestatieniveaus en de grootste hoeveelheid training de laagste ratio. Dus,

Gezonde Cortisol/DHEA-S Ratio

0,05 – 0,2 betekent een adaptieve stressrespons

Een cortisol/DHEA-S-ratio van 0,05 tot 0,2 wordt vaak geassocieerd met een adaptieve stressrespons.

Herstel van de bijnieren/DHEA

Hoge Сortisol/DHEA-S-ratio

Gezien dit in overweging kan DHEA-suppletie een optie zijn. Onderzoek bevestigt dat DHEA een significante invloed heeft op de cortisolconcentratie. Zo kan zelfs een enkele ochtenddosis van 200 mg DHEA de cortisolspiegels verlagen²². Bovendien was deze afname bij vrouwen sterker uitgesproken.

Eerder onderzoek bij gezonde mensen kwam tot een vergelijkbaar resultaat²³. Overigens ontdekten onderzoekers ook dat een inname van 300 mg DHEA het geheugen niet verbeterde. Het gebruik van DHEA-supplementen is echter alleen rationeel bij lage DHEA-S-niveaus. Daarnaast is het belangrijk om zowel de geslachtshormonen als DHEA-S te controleren, aangezien zowel een tekort als een overmaat aan DHEA kan leiden tot negatieve symptomen.

Naast DHEA-supplementen kan uw arts pregnenolon²⁴ en **seriphos (fosfatidylserine)²⁵.aanbevelen. Seriphos is ontwikkeld om de cortisolspiegel te verlagen en bevat daarnaast belangrijke voedingsstoffen voor stressbestendigheid. Pregnenolon is een steroïdhormoon dat een sleutelrol speelt bij de productie van andere steroïdhormonen, zoals progesteron, DHEA en oestrogeen.

Onderzoek toont ook aan dat visolie-supplementen²⁶²⁷ en een Aziatisch kruidengeneesmiddel genaamd ashwagandha beide helpen bij het verlagen van cortisolniveaus²⁸.

Klinische opmerking

Het verbeteren van de bijnierfunctie (door het verhogen van DHEA en pregnenolon) kan de schildklierfunctie aanzienlijk verbeteren, waardoor de benodigde hoeveelheid schildkliermedicatie kan verminderen. Als met deze mogelijkheid rekening wordt gehouden, wordt aanbevolen om patiënten die schildkliermedicatie gebruiken zorgvuldig te monitoren en aanvankelijk lagere doseringen pregnenolon en DHEA te overwegen.

Waarom Healsens gebruiken?

Healsens — een slimme aanpak voor een langer leven

Gebruik technologie om uw gezondheid te optimaliseren: biomarkers, risicobeoordeling en gepersonaliseerde aanbevelingen—alles in één oplossing.

🔗 Download Healsens en neem vandaag nog de controle over uw gezondheid.

Lage Сortisol/DHEA-S-ratio

SZoals eerder besproken, heeft lichaamsbeweging een positief effect op DHEA- en cortisolspiegels. Daarnaast kan uw arts zoethoutextract aanbevelen, omdat zoethout de bijnieren helpt bij het voorkomen van de afbraak van cortisol. In sommige gevallen kan ook cortisol-suppletie nodig zijn.

Zowel bij een verhoogde als een verlaagde cortisol/DHEA-S-ratio wordt een bijnierondersteuningsprogramma aanbevolen. Probeer daarom een evenwichtige inname van eiwitten, gezonde vetten en koolhydraten te behouden. Bovendien is het zeer gunstig om uw groenteconsumptie te verhogen om voldoende vitaminen en mineralen binnen te krijgen. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamine C, B5, B6 en magnesium helpen bij het behouden van een gezonde bijnierfunctie.

Hoe kan ik het product kopen?

Als u geïnteresseerd bent om uw Сortisol en DHEA-S te controleren, kunt u eenvoudig een bloedtestkit kopen bij Healsens.

Download de Healsens-app vanuit de Google Play Store of de App Store, afhankelijk van uw apparaat.
Voltooi het registratieproces in de app.
Ga naar de pagina “Risico’s” via het onderste menu van de applicatie.
Tik op de test die je nodig hebt – “Stressbestendigheid“
Tik op de knop “Toevoegen aan winkelwagen“. Ga verder met het bestelproces.

» Ontdek hoe u uw gezondheid kunt controleren en verbeteren met het preventieve check-up plan van Healsens.

Opmerking

Als u uw Cortisol en DHEA-S wilt beoordelen maar niet in Nederland, België of Duitsland verblijft of een ander laboratorium heeft gekozen, kan Healsens uw bloedtestresultaten niet uploaden. Desondanks kunt u de vereiste tests uitvoeren bij elk laboratorium in uw land en de verkregen resultaten handmatig in de applicatie invoeren.

Healsens biedt u bovendien extra mogelijkheden om uw bloedtestresultaten op natuurlijke wijze te normaliseren. Daarnaast krijgt u volledige toegang om uw gezondheidsrisicobeoordeling te onderzoeken op basis van de verstrekte gegevens.