Schildklier bloedwaarden: waarom ze belangrijk zijn voor jouw gezondheid

Om je gezondheid in balans te houden, moeten alle hormonen in je lichaam goed samenwerken. De schildklierhormonen spelen hierin een centrale rol: ze beïnvloeden je stofwisseling, energieniveau en algemene welzijn. In dit artikel ontdek je welke signalen kunnen wijzen op een disbalans in je schildklierfunctie. We leggen ook uit welke drie bloedonderzoeken — je schildklier bloedwaarden — essentieel zijn om te begrijpen hoe goed jouw schildklier werkt.

GERELATEERDE ARTIKELEN

Samenhang met andere hormonen

De werking van de schildklier staat niet op zichzelf — er is een nauwe wisselwerking tussen schildklierhormonen en andere hormonale systemen in het lichaam. Een verstoring van je schildklierfunctie kan bijvoorbeeld ook je bijnieren negatief beïnvloeden. Bij bepaalde auto-immuunziekten worden zowel de schildklier als de bijnierschors aangetast, wat kan leiden tot een gecombineerde hormonale disbalans⁷.

Ook je geslachtshormonen zijn afhankelijk van een goed functionerende schildklier. Bij mannen kan zowel hypo- als hyperthyreoïdie leiden tot seksuele disfuncties, waaronder erectiestoornissen (ED). Het goede nieuws is dat behandeling van een schildklieraandoening dit probleem vaak gedeeltelijk kan omkeren⁸. Bij vrouwen beïnvloedt het schildklierhormoon onder meer de vruchtbaarheid, ovulatie en menstruatie⁹.

Daarom is het zo belangrijk om jouw schildklier bloedwaarden te laten controleren, zelfs als je geen duidelijke symptomen ervaart.

---

De drie belangrijkste schildkliertests: TSH, vrij T3 en vrij T4

Er zijn drie bloedtesten die cruciaal zijn voor het beoordelen van jouw schildklier bloedwaarden: TSH, vrij T3 en vrij T4. Deze analyses helpen bij het vroegtijdig opsporen van afwijkingen en kunnen gemakkelijk worden opgenomen in jouw preventieve gezondheidscheck.

TSH (thyreoïd-stimulerend hormoon)

TSH staat voor ‘thyreoïd-stimulerend hormoon’ en is het hormoon dat jouw schildklier aanstuurt om schildklierhormonen aan te maken. Het wordt geproduceerd in de hypofyse en geldt als de primaire marker voor het functioneren van de schildklier. De TSH-test is meestal de eerste stap bij het vermoeden van een schildklieraandoening.

Volgens de American Thyroid Association ligt het normale TSH-bereik tussen 0,4 en 4,0 mIU/L, hoewel deze grenzen per laboratorium kunnen variëren, met soms een bovengrens tot 5.0. Als jouw TSH-waarde boven dit bereik ligt, is er waarschijnlijk sprake van een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie). Sommige onderzoekers pleiten echter voor een nauwer bereik van 0,45 tot 2,5 mIU/L, omdat zelfs waarden binnen de hogere normaalgrens geassocieerd worden met een verhoogd risico op het ontwikkelen van manifeste hypothyreoïdie¹⁰¹¹.

Een verhoogde TSH-waarde wijst erop dat je schildklier niet voldoende hormonen aanmaakt — een toestand die we kennen als hypothyreoïdie. Een lage TSH-waarde betekent het tegenovergestelde: je schildklier produceert te veel hormonen, wat hyperthyreoïdie wordt genoemd. Hyperthyreoïdie wordt vaak veroorzaakt door de ziekte van Graves, een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem de schildklier aanvalt. Ook een te hoge jodiuminname kan de oorzaak zijn van een overactieve schildklier.

» Heb je last van langdurige stress? Meet de schade met allostatische belasting.

T3 (trijodothyronine) en T4 (thyroxine)

T3 en T4 zijn de twee belangrijkste schildklierhormonen die door de schildklier worden geproduceerd. De schildklier scheidt voornamelijk T4 af, terwijl T3 slechts in kleine hoeveelheden wordt aangemaakt¹². Toch is T3 drie- tot viermaal actiever dan T4. Beide hormonen zijn essentieel voor jouw stofwisseling en algemene gezondheid. Ze bevatten jodium — een essentieel bouwblok voor de productie ervan.

Om een goed beeld te krijgen van jouw schildklier bloedwaarden is het belangrijk om zowel T3 als T4 te laten meten via een bloedonderzoek.

Trijodothyronine (T3)

T3 is de meest actieve vorm van schildklierhormoon. De normale waarde van totaal T3 (vrij en gebonden) ligt tussen 75 en 195 ng/dl. Voor vrij T3 geldt een normaal bereik van 0,2 tot 0,5 ng/dl.

Een verhoogd T3-gehalte wijst meestal op hyperthyreoïdie. Dit kan leiden tot symptomen zoals hartkloppingen, slapeloosheid en rusteloosheid. Langdurig verhoogde T3-waarden kunnen bovendien schade toebrengen aan het hart en het skelet.

Een te laag T3-niveau duidt vaak op hypothyreoïdie. In de praktijk worden T3-waarden altijd geïnterpreteerd in samenhang met de niveaus van TSH en T4, om onderscheid te maken tussen primaire en secundaire schildklierproblemen. Bij primaire hypothyreoïdie ligt het probleem in de schildklier zelf en is TSH verhoogd. Bij secundaire hypothyreoïdie ligt de oorzaak in de hypofyse of hypothalamus en is TSH juist verlaagd.

Wat betreft de functie van T3: het reguleert het zuurstofverbruik van weefsels, stimuleert eiwitsynthese, gluconeogenese en glycogenolyse (wat het glucosegehalte verhoogt), bevordert vetafbraak en darmperistaltiek. Ook speelt T3 een rol bij de afbraak van cholesterol, de synthese van vitamine A, de opname van vitamine B12, de botgroei en de aanmaak van geslachtshormonen.

Thyroxine (T4)

De normale waarde van totaal T4 bij volwassenen ligt tussen de 5,0 en 12,0 µg/dl. Voor vrij T4 geldt een normaalbereik van 0,8 tot 1,8 ng/dl, ofwel 12 tot 30 pmol/l. Net als bij T3 kunnen verhoogde T4-waarden wijzen op hyperthyreoïdie. Lage T4-niveaus zijn typisch voor hypothyreoïdie.

Voor een correcte diagnose kijkt men altijd naar het gecombineerde profiel van TSH en T4. Is jouw TSH > 4,0 mIU/L en het T4-niveau verlaagd? Dan is er sprake van hypothyreoïdie. Als TSH verhoogd is, maar T4 binnen het normale bereik blijft, dan kan dit wijzen op een beginnende auto-immuunziekte, zoals Hashimoto. In dat geval is het verstandig om jouw antistoffen tegen schildklierperoxidase (anti-TPO) te laten testen¹³. Zijn deze antistoffen aanwezig, dan loop je een verhoogd risico op het ontwikkelen van hypothyreoïdie. Een jaarlijkse controle van TSH wordt dan aanbevolen.

Opmerkelijk is dat verhoogde T4-niveaus of een verlaagd TSH ook worden geassocieerd met een hoger risico op dementie¹⁴.

Calcitonine – de vergeten speler

Naast T3 en T4 produceert de schildklier nog een derde hormoon: calcitonine. Dit wordt aangemaakt door de C-cellen van de schildklier en speelt een rol in de calcium- en botstofwisseling.

---

De rol van de hypofyse

Tot slot: jouw schildklier werkt niet alleen. De hypofyse fungeert als regisseur en bepaalt wanneer jouw lichaam meer of minder schildklierhormonen nodig heeft — bijvoorbeeld tijdens de groei, bij kou of tijdens de zwangerschap. Op basis van deze signalen regelt de hypofyse via TSH de productie van T3 en T4.

Een deel van deze hormonen circuleert in je bloed gebonden aan transporteiwitten. Wanneer je lichaam extra hormonen nodig heeft, worden T3 en T4 vrijgemaakt uit deze binding en ingezet waar nodig. Deze mechanismen maken duidelijk waarom het zo belangrijk is om jouw schildklier bloedwaarden in samenhang te beoordelen.

Moet iedereen zich laten screenen?

👉 Op dit moment bestaan er geen internationale richtlijnen die standaard screening op schildklierhormonen aanbevelen¹⁵.

☝️ De American Thyroid Association raadt aan om bij alle volwassenen vanaf 35 jaar te starten met een TSH-screening, en vervolgens elke vijf jaar te herhalen. De AACE pleit zelfs voor regelmatige TSH-screening bij ouderen, ongeacht de leeftijd. Daarentegen raadt de USPSTF nog altijd geen routinematige screening aan bij niet-zwangere volwassenen zonder klachten.

Hoe kun je je schildklierhormonen controleren met Healsens?

De meest nauwkeurige manier om te bepalen of jouw schildklierhormonen in balans zijn, is via een bloedtest op schildklier bloedwaarden, zoals TSH, vrij T3 en vrij T4. Deze tests zijn vooral nuttig bij klachten zoals vermoeidheid, gewichtsschommelingen, hartkloppingen of bij een vermoeden van een schildklierstoornis.

Woon je in Nederland, België of Duitsland? Dan kun je jouw schildklier bloedwaarden eenvoudig laten controleren via de Healsens-app — gewoon vanaf je telefoon.

Zo bestelt u de test:

1. Download de Healsens-app via Google Play Store of de App Store, afhankelijk van uw apparaat.
2. Registreer uzelf in de app om toegang te krijgen tot gepersonaliseerde functies.
3. Ga naar “Browse Tests” en zoek naar de tests op TSH, vrij T3 en vrij T4
4. Tik op “Add to Cart” en rond de bestelling af.

💡 De TSH-test maakt deel uit van het standaardpakket Vitality Check: 21.
Heb je ook behoefte aan metingen van TSH, vrij T3 en vrij T4? Dan kun je deze eenvoudig handmatig selecteren via de testshop in de app.

VERDER LEZEN

BRONNEN:

1. Haeger K. London: Harold Starke; 1988. The illustrated history of surgery
2. General Information/Press Room
3. General Information/Press Room
4. Physiology, Thyroid Hormone
5. Effects of Thyroid Dysfunction on Lipid Profile
6. Gastrointestinal manifestations of endocrine disease
7. A Direct Role for Thyroid Hormone in Development of the Adrenal Cortex
8. Effect of Thyroid Hormone Derangements on Sexual Function in Men and Women
9. Physiology, Thyroid Hormone
10. The evidence for a narrower thyrotropin reference range is compelling
11. Thyrotropin and thyroid antibodies as predictors of hypothyroidism: a 13-year, longitudinal study of a community-based cohort using current immunoassay techniques
12. THYROID FUNCTION
13. How Doctors Diagnose Hypothyroidism
14. Higher FT4 or TSH below the normal range are associated with increased risk of dementia
15. New Guidelines for Thyroid Disease Screening: Perspectives for Pharmacists